คูน

ชื่ออื่น : คูน (เหนือ), ชัยพฤกษ์, ราชพฤกษ์ (กลาง), อ้อดิบ (ใต้)ประโยชน์ทางยาช่วงเวลาเก็บยา ฝัก เก็บเมื่อแก่มีสีดำ ฝักที่ดีควรสมบูรณ์ไม่มีก้าน แห้ง เมื่อเขย่าไม่มีเสียง นำมาตากแห้งเก็บไว้ใช้ฝัก รสหวานอมเปรี้ยวเล็กน้อย มีกลิ่นเหฒ้นเอียน ๆ เย็นจัด ไม่มีพิษ สรรพคุณใช้ขับเสมหะ ขับพยาธิ แก้เด็กเป็นตานขโมย เป็นยาถ่ายและแก้ไข้มาลาเรียเนื้อในฝัก รสหวานเอียด ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ และยาระบายในคนที่ท้องผูกเป็นประจำแก้บิด แก้ไข้มาลาเรีย ใช้ภายนอกเป็นยาแก้ปวดข้อเมล็ด เป็นยาระบายและทำให้อาเจียนดอก รสขมเปรี้ยว เป็นยาถ่าย หล่อลื่นลำไส้ แก้โรคเกี่ยวกับกระเพาะอาหารและแผลเรื้อรังใบอ่อน รสเมา แก้กลาก แก้ไข้รูมาติค ใบแก่ใช้เป็นยาถ่าย แก้อัมพาตและโรคเกี่ยวกับสมอง ใบตำพอก หรือคั้นน้ำทากลางเกลื้อนแก่น รสเมา ใช้ขับพยาธิไส้เดือนเปลือกราก เป็นยาระบายและแก้ไข้มาลาเรียราก รสเมา เป็นยาบำรุงและยาถ่ายอย่างแรง แก้โรคเกี่ยวกับหัวใจ และถุงน้ำดี
ขนาดวิธีใช้1. ขับพยาธิ แก้เด็กเป็นตานขโมย เป็นยาถ่าย ใช้ฝักแห้ง 30 กรัม ต้มเอาน้ำดื่ม2. ใช้เป็นยาระบายในคนที่ท้องผูกเป็นประจำ แก้บิด แก้ไข้มาลาเรีย ใช้เนื้อในฝักแก่ แกะเปลือกนอกและเมล็ดออก ใช้ 4 กรัม (ก้อนขนาดหัวมือ) ต้มกับน้ำ 1 ถ้วยแก้ว ใส่เกลือกเล็กน้อย ต้มให้เดือดนาน 5-10 นาที ดื่มครั้งละครั่งแก้วก่อนนอน ถ้าไม่ถ่ายให้เพิ่มขนาดยา หรือ ซื้อฝักคูนจากร้านยา เอาท่อนยาวประมาณ 1 คืบ สับเป็นท่อนสั้น ๆ ใส่หม้อหม้อกับน้ำประมาณ 1 แก้วครึ่ง เคี่ยวไฟอ่อน ๆ จนเหลือประมาณ 1 แก้ว เทเอาแต่น้ำ ดื่มให้หมด หรือจะผสมกับมะขามเปียกหรือน้ำตาลขนาดเท่ากันก็ได้ รับประทานก่อนนอนคครั้งเดียว 3. เป็นยาแก้ปวดข้อ ใช้เนื้อในตำให้ละเอียดแล้วนำมาพอกบริเวณที่เป็น4. เป็นยากระตุ้นให้อาเจียน ใช้เมล็ด 5-6 เมล็ด บดเป็นผงรับประทาน5. แก้โรครูมาติก ใช้ใบอ่อนต้นเอาน้ำดื่ม6. เป็นยาถ่าย ใช้ใบแห้งบดเป็นผง ชงน้ำดื่ม7. แก้กลาก และโรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อรา ใช้ใบสดตำให้ละเอียดนำไปพอก หรือใช้ทาถูตามบริเวณที่เป็นข้อควรระวังการใช้ยาต้มควรต้มให้เดือดพอประมาณ จึงจะได้ผลดี ถ้าต้มนานเกินกว่า 8 ชั่วโมง ยาจะไม่มีฤทธิ์ระบาย กลับทำให้ท้องถูก และยาต้มนี้หากรับประทานมากเกินไปจะทำให้อาเจียน ฝักไม่แก่จัดเกินไปจะใช้เป็นยาระบายได้ดีกว่า